betalains

Οι μπεταλαΐνες είναι χρωστικές που απομονώθηκαν από τα παντζάρια. Είναι  μια τάξη ινδολογενών κόκκινων και κίτρινων χρωστικών  των καρυοφυλλωδών φυτών, όπου αντικαθιστούν τις χρωστικές της  ανθοκυανίνης.

Απαντώνται στα πέταλα των ανθέων, στα έγχρωμα φρούτα, φύλλα, βλαστούς και ρίζες των φυτών, που τις περιέχουν. Οι μπεταλαΐνες είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά  και υπάρχουν σε αφθονία στα παντζάρια.

Υπάρχουν δύο κατηγορίες μπεταλαϊνών: οι μπετακυανίνες (ερυθροϊώδεις χρωστικές), που θεωρούνται ισχυροί αντικαρκινικοί παράγοντες και οι μπεταξανθίνες (πορτοκαλοκίτρινες χρωστικές).

Στις φυτικές μπεταξανθίνες περιλαμβάνονται οι η βουλγκαξανθίνη, μιραξανθίνη, πορτουλαξανθίνη και ινδικαξανθίνη. 

Κάθε μπεταλαΐνη είναι μια γλυκοσίδη που συνίσταται από ένα σάκχαρο και μια χρωστική. Είναι γνωστόν ότι οι μπεταλαΐνες είναι αρωματικά παράγωγα της ινδόλης που συντίθενται από την τυροσίνη.

Περισσότερο από όλες τις μπεταλαΐνες έχει ερευνηθεί η μπετανίνη, που ονομάζεται και κόκκινο του πατζαριιού, διότι μπορεί να εξαχθεί από τις ρίζες των πατζαριών, καθώς επίσης και η μπεταΐνη.

Η μπετανίνη είναι μια γλυκοσίδη και υδρολύεται σε γλυκόζη και μπετανιδίνη. Χρησιμοποιείται ως διατροφική χρωστική και το χρώμα της είναι ευαίσθητο στις αλλαγές του pH.

Η βρώση παντζαριών μπορεί σε ορισμένα άτομα που αδυνατούν να μεταβολίσουν τη  μπετανίνη, να συνοδευτεί από  παντζαρουρία, δηλαδή αποβολή κόκκινων ούρων, καθώς  και παραγωγή κόκκινων κοπράνων. Το φαινόμενο αυτό είναι άνευ κλινικής σημασίας.

Οι μπεταλαΐνες είναι εξαιρετικού ενδιαφέροντος, διότι αποδείχτηκε ότι είναι ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες, που μπορούν να δράσουν  κατά της οξείδωσης των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας [LDL}.