ceramides

Τα κεραμίδια είναι μια οικογένεια λιπιδικών μορίων, που αποτελούνται από σφιγγοσίνη και ένα λιπαρό οξύ και βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις εντός της κυτταρικής μεμβράνης των κυττάρων. Τα κεραμίδια και άλλα σφιγγολιπίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στο συντονισμό των κυτταρικών αποκρίσεων σε εξωκυτταρικά ερεθίσματα και στο στρες.

Το κεραμίδιο είναι ένα ουδέτερο λιπίδιο που αποτελείται από ένα λιπαρό οξύ μακράς αλυσίδας συνδεδεμένο με έναν αμιδικό δεσμό στη σφιγγοσίνη , μια αμινοαλκοόλη μακράς αλυσίδας. Παράγεται κυρίως από την υδρόλυση της σφιγγομυελίνης, ενός άφθονου φωσφολιπιδίου, στο οποίο η υδροξυλομάδα του κεραμιδίου συνδέεται με την υδροξυλική ομάδα της χολίνης μέσω ενός φωσφοδιεστερικού δεσμού. 

 Στην παχυσαρκία και τη δυσλιπιδαιμία, η υπερπροσφορά λίπους σε ιστούς που δεν είναι κατάλληλοι για αποθήκευση λιπιδίων προκαλεί κυτταρική δυσλειτουργία που αποτελεί τη βάση του διαβήτη και των καρδιαγγειακών παθήσεων (δηλαδή λιποτοξικότητα). Από τα μυριάδες λιπίδια που συγκεντρώνονται κάτω από αυτές τις συνθήκες, τα σφιγγολιπίδια όπως το κεραμίδιο ή οι μεταβολίτες του είναι από τα πιο επιβλαβή επειδή διαταράσσουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τη λειτουργία των παγκρεατικών β κυττάρων, την αγγειακή αντιδραστικότητα και τον μιτοχονδριακό μεταβολισμό. Είναι αξιοσημείωτο ότι η αναστολή της βιοσύνθεσης κεραμιδίου ή η κατάλυση της αποικοδόμησης του κεραμιδίου σε τρωκτικά βελτιώνει πολλές μεταβολικές διαταραχές όπως ο διαβήτης, η μυοκαρδιοπάθεια, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η αθηροσκλήρωση και η στεατοηπατίτιδα[1].

Ο παγκόσμιος επιπολασμός μεταβολικών ασθενειών όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η στεατοηπατίτιδα, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο έχει αυξηθεί δραματικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτές οι διαταραχές που τροφοδοτούνται από την παχυσαρκία οφείλονται, εν μέρει, στην ανώμαλη συσσώρευση επιβλαβών μεταβολιτών λιπιδίων σε ιστούς που δεν είναι κατάλληλοι για αποθήκευση λιπιδίων (π.χ. στο ήπαρ, τα αγγεία, την καρδιά και τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος). Μεταξύ των πολυάριθμων υποτύπων λιπιδίων που συσσωρεύονται, τα σφιγγολιπίδια όπως τα κεραμίδια είναι ιδιαίτερα επιδραστικά, καθώς προκαλούν την εκλεκτική αντίσταση στην ινσουλίνη, τη δυσλιπιδαιμία και τελικά τον κυτταρικό θάνατο που αποτελούν τη βάση όλων σχεδόν των μεταβολικών διαταραχών[2]. 

3.Η αύξηση της κατανάλωσης θερμίδων και ο καθιστικός τρόπος ζωής τροφοδοτούν μια παγκόσμια πανδημία καρδιομεταβολικών ασθενειών, όπως η στεφανιαία νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης, η μυοκαρδιοπάθεια και η καρδιακή ανεπάρκεια. Αυτοί οι παράγοντες του τρόπου ζωής, όταν συνδυάζονται με γενετικές προδιαθέσεις, αυξάνουν τα επίπεδα των κυκλοφορούντων λιπιδίων, τα οποία μπορούν να συσσωρευτούν σε μη λιπώδεις ιστούς, συμπεριλαμβανομένων των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων και της καρδιάς. Ο μεταβολισμός αυτών των λιπιδίων παράγει βιοενεργά ενδιάμεσα που διαταράσσουν την κυτταρική λειτουργία και την επιβίωση. Ένα συναρπαστικό σύνολο στοιχείων υποδηλώνει ότι τα σφιγγολιπίδια, όπως τα κεραμίδια, ευθύνονται για μεγάλο μέρος της βλάβης των ιστών σε αυτές τις καρδιομεταβολικές ασθένειες. Στους ανθρώπους, τα επίπεδα κεραμιδίου στον ορό αποδεικνύονται ακριβείς βιοδείκτες δυσμενών εκβάσεων καρδιαγγειακής νόσου. Σε ποντίκια και αρουραίους η φαρμακολογική αναστολή ή η εξάντληση των ενζύμων που οδηγούν στη de novo σύνθεση κεραμιδίου αποτρέπει την ανάπτυξη διαβήτη, αθηροσκλήρωσης, υπέρτασης και καρδιακής ανεπάρκειας. Σε καλλιεργημένα κύτταρα και απομονωμένους ιστούς, τα κεραμίδια διαταράσσουν τη λειτουργία των μιτοχονδρίων, εμποδίζουν τη χρήση καυσίμου, διαταράσσουν την αγγειοδιαστολή και προάγουν την απόπτωση[3].