love

Ο έρωτας είναι ακαταμάχητος και τυφλός.  Παλιά γνώση  με σύγχρονες αποδείξεις

Ένας νέος έρωτας μπορεί να μοιάζει με όλες τις ψυχασθένειες του κόσμου, ένα κράμα μανίας, άνοιας, ψυχαναγκασμού και ιδεοληψίας.

Ένας νέος έρωτας μπορεί  να αποκόψει τον ερωτευμένο από τους συγγενείς, τους φίλους, τα αγαπημένα πρόσωπα της οικογένειάς του, προάγοντας συμπεριφορά, που βρίσκεται έξω από αυτήν του πραγματικού χαρακτήρα του.

Ο ερωτευμένος δεν ξεκολλάει από το τηλέφωνο , κάνοντας παρορμητικά, πολύωρα τηλεφωνήματα ή αναμένει με αγωνία και ανυπομονησία ν’ ακούσει το κουδούνισμα του τηλεφώνου του ή να λάβει και να στείλει τηλεφωνικά μηνύματα. Οι ερωτευμένοι δείχνουν επιδεικτικά στους άλλους τη νέα τους αγάπη σε όποιον χώρο βρεθούν, χωρίς ενοχή ή ντροπή.

Οι ερωτευμένοι κάνουν καντάδες, επιλέγουν ειδικά τραγούδια για τον έρωτά τους, συμπεριφέρονται αλλόκοτα, κατά τη γνώμη των συγγενών και φίλων τους, χωρίς να υπολογίζουν τον πόνο ή το στρες που μπορεί να δημιουργούν στα μέλη της οικογενείας τους.

Θα μπορούσε να εκληφθεί αυτή η συμπεριφορική αλλαγή του ερωτευμένου, ως μια ψευδοψύχωση.

 Ένας καινούργιος έρωτας οδηγεί τον ερωτευμένο ή την ερωτευμένη να κάνει πράγματα που μέχρι τώρα δεν αποτελούσαν χαρακτηριστικό της συνήθους καθημερινής συμπεριφοράς του.

Αυτό κάνει, όσους τους γνωρίζουν να λένε ότι, ο τάδε ή η τάδε τρελάθηκε ή ο τάδε ή η τάδε είναι ξετρελαμένος ή ξετρελαμένη, μη μπορώντας να εξηγήσουν αυτή τη συμπεριφορά, που θα μπορούσε να παρερμηνευτεί ως ψυχωτική.

 Η έννοια του ρομαντικού έρωτα και οι εγκεφαλικές αλλαγές που τον συνοδεύουν.

 Ο ρομαντικός έρωτας είναι μια κατάσταση που παρακινεί ή ενθαρρύνει την επιθυμία κάποιου  να ξεκινήσει ή να διατηρήσει μια στενή σχέση με κάποιο άλλο ειδικό πρόσωπο.

Ο ρομαντικός έρωτας,  είναι μια βιολογική ανάγκη ή σφοδρή επιθυμία, που διαφέρει από τη σεξουαλική διέγερση..

Οι λειτουργικές μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου των ρομαντικά ερωτευμένων, όταν βλέπουν τις φωτογραφίες των ερωτικών τους συντρόφων έχουν δείξει ότι ενεργοποιούνται  ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου τους και ότι αυτή η ενεργοποίηση αυξάνει το συναίσθημα της επιβράβευσης, της παρότρυνσης και της ρύθμισης του συναισθήματος [1].

 Σε μια ανάλυση των εικόνων λειτουργικής Μαγνητικής Τομογραφίας που δημοσιεύτηκαν στο Journal of  Neurophysiology (2005) γίνονται ορατές οι αλλαγές της εγκεφαλικής λειτουργίας των ερωτευμένων. 

 Οι ερευνητές πλέον μπορούν να δουν ποια ειδική περιοχή του εγκεφάλου ενεργοποιείται ή απενεργοποιείται, όταν ο άνθρωπος εκτελεί ορισμένες  σκέψεις ή ενέργειες, εκτιμώντας τη ροή του οξυγόνου αυτών των περιοχών.

 Με αυτόν τον τρόπο ο Bartels A και Zeki S.(2000) μελέτησαν και συνέκριναν με λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) τις ανταποκρίσεις της εγκεφαλικής λειτουργίας  17 υγειών εθελοντών ανδρών και γυναικών, όταν έβλεπαν τις φωτογραφίες του ερωτικού τους συντρόφου και όταν έβλεπαν φωτογραφίες απλών φίλωντους [2].

Βρήκαν ότι υπήρχαν ευδιάκριτες διαφορές μεταξύ του τρόπου, με τον οποίο οι άνθρωποι ανταποκρίνονταν, όταν έβλεπαν τις φωτογραφίες φίλων τους και των ερωτικών συντρόφων τους.

Ενώ και στις δύο ομάδες, οι αναμενόμενες περιοχές του εγκεφάλου, που σχετίζονται  με θετικά συναισθήματα βρέθηκαν ενεργοποιημένες, εν τούτοις ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου ήσαν σημαντικά απενεργοποιημένες, όταν έβλεπαν τις φωτογραφίες των ερωτικών συντρόφων.

Απενεργοποιημένες περιοχές βρέθηκαν σε τμήματα του προμετωπιαίου λοβού, ο οποίος ελέγχει την κρίση  και την κοινωνική συμπεριφορά και τη μέση κροταφική έλικα, στην οποία ελέγχονται τα αρνητικά συναισθήματα, πράγμα, που άλλωστε συμβαίνει όταν είμαστε ευτυχισμένοι.

Όμως, το πιο ενδιαφέρον εύρημα ήταν η απενεργοποίηση της αμυγδαλής, στην οποία ελέγχεται ο φόβος, η θλίψη και η επιθετικότητα.

Το κοίταγμα φωτογραφιών των φίλων  ενεργοποιούν αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου, ενώ το κοίταγμα φωτογραφιών των ερωτικών συντρόφων τις απενεργοποιεί.

Όταν κάποιο άτομο είναι ερωτευμένο, παροδικά χάνει το ΄΄μυαλό΄΄ του. Tό εγκαταλείπει η λογική κρίση, γίνεται άφοβο και κάνει μόνον θετικές σκέψεις. Η ψυχική του διάθεση αλλάζει γρήγορα και μεταπίπτει από την κατάσταση της ευφορίας, στην κατάσταση του άγχους και της κατάθλιψης.

Το ερωτευμένο άτομο μοιάζει σαν να έχει καταναλώσει κάποιο ναρκωτικό. Και εδώ είναι το πρόβλημα, διότι  ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα της παραπάνω μελέτης  ήταν ότι τα ίδια τμήματα του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται από τη χρήση κάποιου ναρκωτικού ενεργοποιούνται και από τον ρομαντικό έρωτα.

Τα ερωτευμένα άτομα, στα αρχικά στάδια του ρομαντικού έρωτά τους δείχνουν πολλά συμπτώματα συναισθηματικής εξάρτησης ή εξάρτησης όπως αυτή που παρατηρείται από χρήση ουσιών. Στα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνεται η ευφορία, λαχτάρα, ανοχή, συναισθηματική και σωματική εξάρτηση , διακοπής και υποτροπῆς [3].

Η βιολογική εξήγηση όλων των ανωτέρω είναι ότι, η παροδική αναστολή της κριτικής ικανότητας που εμφανίζουν συνήθως οι  ερωτευμένοι συμβάλλει στην αύξηση της πιθανότητας .να αυξηθεί η αναπαραγωγή,.  Εφόσον βέβαια βρίσκονται ακόμη σε δυνατότητα αναπαραγωγής.

Όταν κανείς είναι ερωτευμένος επιδεικνύει μιαν αναστολή της φυσικής βιολογικής του ικανότητας να κρίνει ασφαλώς.  Αυτό ίσως αποτελεί το μηχανισμό που πιθανόν θα εξασφαλίσει τη διάρκεια του έρωτα και της σχέσης.

Οι πρόσφατα ερωτοχτυπημένοι εραστές συχνά εξιδανικεύουν τον ερωτικό τους σύντροφο, μεγιστοποιώντας τις αρετές του και εκλογικεύοντας τα ελαττώματά του.

Οι μελέτες των λειτουργικών μαγνητικών τομογραφιών των πρόσφατα ερωτευμένων δείχνουν .απενεργοποίηση ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της ερωτικής σχέσης.

Όμως, μπορεί να παρατηρηθεί ελαττωμένη ενεργοποίηση των περιοχών του μετωπιαίου, του κροταφικού και βρεγματικού λοβού (περιλαμβανομένης και της αμυγδαλής) , όταν εκφράζεται ο ρομαντικός έρωτας, αλλά και η μητρική αγάπη.

Τα θηλαστικά και τα πτηνά εκφράζουν κανονικά τις προτιμήσεις τους, όσον αφορά την επιλογή του ταιριού τους. Στα υπάρχοντα δεδομένα, που αφορούν την επιλογή ερωτικού συντρόφου μεταξύ των θηλαστικών  περιγράφεται ότι αυτό το συμπεριφορικά σύστημα έλξης  σχετίζεται με την παρουσία στον εγκέφαλο ντοπαμινεργικών νευρικών οδών ανταμοιβής.

Γιαυτό, ό δυνατός ρομαντικός έρωτας, που είναι παγκόσμιο φαινόμενο υποστηρίζεται ότι είναι μια ανεπτυγμένη μορφή αυτού του συστήματος έλξης [4]. 

Τα αποτελέσματα της έρευνας Κινέζων ερευνητών έδειξαν ότι κατά την αρχική φάση ενός ρομαντικού έρωτα ενεργοποιούνται ντοπαμινικές περιοχές του μεσεγκεφάλου, πλούσιες σε συστήματα ανταμοιβής/παρακίνησης, ενώ η νευρική δραστηριότητα του εγκεφάλου είχε σχέση  με συμπεριφορές  συντηρητικότητας και  νεωτερικότητας καθώς και με όψιμη σχέση εὐτυχίας [5].

 Είναι αξιοσημείωτο ότι το σύστημα των νευροκυκλωμάτων  του έρωτα και  της ερωτικής προσκόλλησης υπερκαλύπτουν  μερικώς εκείνα τα κυκλώματα,  μέσω των οποίων μεταβιβάζεται η σεξουαλική διέγερση , περιλαμβανομένης κάποιας ομοιότητας με τις περιοχές της απενεργοποίησης [2].

Ο Αrον Α και οι συνεργάτες (2005) υποστήριξαν  ότι , αυτά τα ευρήματα είναι συμβατά με την παγκόσμια αντίληψη ότι  ΄΄ο έρωτας είναι τυφλός΄΄ και ότι κατά τη διάρκεια της ερωτικής προσκόλλησης, του έρωτα, του σεξ και άλλων ανταμοιβευτικὼν ή  επιβραβευτικὼν καταστάσεων μπορεί να υπάρχει ανάσχεση της διανοητικής κρίσης [6].

Γιαυτό, το να ερωτευτεί ένα άτομο θεωρείται από τους άλλους ως η πιο άλογη  συμπεριφορά και όχι απλά η απόλαυση μιας ευχαρίστησης.

 Ο ρόλος του κερκοφόρου πυρήνα του εγκεφάλου στην εκδήλωση του παθιασμένου έρωτα 

Οι έρευνες βρήκαν ότι μια ιδιαίτερη περιοχή στις απεικονίσεις της Λειτουργικής Μαγνητικής Τομογραφίας, η περιοχή του κερκοφόρου πυρήνα είναι ιδιαίτερα ενεργή στα άτομα με υψηλή επίδοση απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο μέτρησης του παθιασμένου έρωτα.

Αυτή η περιοχή που σχετίζεται με το πάθος, βρισκόταν στην αντίθετη πλευρά του εγκεφάλου σε μιαν άλλη περιοχή που ευθύνεται για τη σωματική έλξη και φαίνεται ότι περιλαμβάνει τη μεγάλη λαχτάρα και την ανεξήγητη έλξη που αισθάνεται κάποιο άτομο προς κάποιο άλλο [7].

 Ο έρωτας μπορεί να αλλάξει την προσωπικότητα των ερωτευμένων

Ένας λόγος που μια νέα αγάπη αναστατώνει τον ερωτευμένο είναι ο πάντοτε υπάρχων φόβος ότι αυτό το συναίσθημα δεν είναι πάντοτε ολοκληρωτικά αμοιβαίο και ότι το όνειρο ξαφνικά θα χαθεί.

Σε μια σειρά μελετών οι ερευνητές βρήκαν ότι μεταξύ των άλλων διαδικασιών σε μια νέα αγάπη περιλαμβάνεται και η ψυχολογική εσωτερίκευση του ατόμου που κάποιος έχει ερωτευτεί.

Αυτό σημαίνει ότι ο ερωτευμένος ή ερωτευμένη απορροφά στοιχεία της ερωμένης ή του εραστή, ήτοι ενστερνίζεται τις γνώμες, τα χόμπις, τις εκφράσεις και το χαρακτήρα εκείνου ή εκείνης που έχει μοιραστεί τη ζωή του.

Η αλλαγή και διεύρυνση της προσωπικότητας γίνεται πολύ γρήγορα στα ερωτευμένα άτομα και αποτελεί μια από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες τους.

Η ξαφνική απώλεια ενός έρωτα, ενώ εξακολουθεί κάποιος να είναι ερωτευμένος, δημιουργεί χάος στις περιοχές του εγκεφάλου που ευθύνονται για την παραγωγή συναισθημάτων, γνωσιών και βαθύτερων ανταμοιβών.

Όμως η αυξημένη δραστηριότητα αυτών των περιοχών αναπόφευκτα καταλαγιάζει. Τα νευρικά κυκλώματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με το πάθος παραμένουν άθιχτα και ικανά, με την πάροδο του χρόνου να επιτρέψουν στο άτομο να ξαναερωτευτεί [3].

Ο διαρκής Έρωτας ή αγάπη διαρκείας

Ο έρωτας διαρκείας είναι αυτός που υπάρχει και διατηρείται για πολλά χρόνια και σ΄ένα ζευγάρι ερωτευμένο. Η προσκόλληση δυό ερωτευμένων ατόμων αντέχει στο χρόνο όλες τις συναισθηματικές θύελλες και κρίσεις. Οι εκρηκτικές δόσεις ντοπαμίνης που παράγονται με τη σεξουαλική δραστηριότητα  και προκαλούν ευχαρίστηση και συναισθηματική ευδαιμονία αρχίζουν να μειώνονται, καθώς παρέρχεται ο χρόνος.

Τώρα κυριαρχεί η ωκυτοκίνη, που δημιουργεί μεγάλα συναισθήματα ασφάλειας και εγκαθιστά την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Στο έρωτα μακράς διαρκείας τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και οι τρόποι ζωής των αγαπημένων προσώπων ενσωματώνονται στην ταυτότητα του καθενός.

Μακρόχρονος έρωτας συνήθως παρατηρείται στα ερωτευμένα άτομα που ζουν μαζί για πολλά χρόνια, στα οποία μπορεί μεν να ατρόφησε ή να εξανεμίστηκε το ρομαντικό στοιχείο από τη ζωή τους, αλλά ανέπτυξαν εξαιρετικά συναισθήματα φιλίας, πίστης και δημιουργικής ζωής, διατηρώντας έτσι ακέραιη τη συναισθηματική τους ισορροπία και γενικότερα την ψυχική τους υγεία.

Αυτό το ειδικό είδος έρωτα έχει πολλά σημαντικά πλεονεκτήματα γιατί έχει εγκατασταθεί ως πρτόγραμμα στον εγκέφαλο.

Κοινωνικά, οι παλιότερες γενιές (γονείς, παππούδες) έθεσαν τη βάση της οικογένειας και τη δομή της φατρίας ή του σογιού..

Οι παλιότερες γενιές είναι πολύτιμες πηγές πληροφοριών ιστορίας, τεχνολογίας, κοινωνικής δομής και διαπροσωπικών σχέσεων, που συνέβαλαν στην επιβίωση των απογόνων τους.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι  υπάρχει κάποιο νευρικό μοντέλο που σχετίζεται με τη μακροβιότητα των σχέσεων των ζευγαριών και του μακροχρόνιου έρωτα.

Ταυτό το νευρικό κύκλωμα εντοπίζεται στο βάθος του εγκεφάλου, στην περιοχή του κερκοφόρου πυρήνα [caudate nucleus] και της κοιλιακής καλυπτρικής περιοχής [ ventral tegmental area (VTA)]. Αυτές οι περιοχές μερικές φορές αναφέρονται και ως ερπετοειδής εγκέφαλος [reptilian brain] [8].

Τα αποτελέσματα των ερευνών έχουν δείξει ότι για μερικά άτομα η αξία της συναισθηματικής επιβράβευσης ή ανταμοιβής σχετίζεται με τη δημιουργία ζευγαρώματος που διατηρείται με την πάροδο του χρόνου και δημιουργεί συναισθήματα, όπως αυτά που ακριβώς συμβαίνουν και σε έναν νέο έρωτα.

Όμως επιπλέον περιλαμβάνει νευρικά κυκλώματα του εγκεφάλου που ευθύνονται για την προσκόλληση ή συναισθηματικό δέσιμο του ζευγαριού

Μερικοί από τους παράγοντες που συμβάλουν στο να ανθίσει ένας μακροχρόνιος έρωτας  και σχέση μεταξύ δύο ερωτευμένων ατόμων είναι:

• Να μην έχουν βρεθεί για παρατεταμένα μεγάλα χρονικά διαστήματα σε καταστάσεις μεγάλου στρες (φτώχια, ανέχεια, δυσίατη αρρώστια, παραμονή σε εμπόλεμη ζώνη)
• Κανείς από τους δύο συντρόφους δεν ήταν καταθλιπτικός ή ζούσε με συνεχές άγχος
• Οι σύντροφοι και ερωτευμένοι είχαν εξαιρετικές ικανότητες αλληοεπικοινωνίας
• Οι ερωτευμένοι σύντροφοι έκαναν πράγματα και επιτεύγματα από κοινού, διότι η συμβίωσή τους έκανε συναρπαστική και διαρκώς ανανεούμενη την καθημερινή ζωή τους.
• Οι σύντροφοι γιόρταζαν και δεν ζήλευαν ο ένας τις επιτυχίες του άλλου.
• Οι ερωτευμένοι σύντροφοι ποτέ δεν θυματοποιούσε ή εκφόβιζε ο ένας τον άλλο (buillying).

Η διάρκεια ζωής ενός ρομαντικού έρωτα δεν ξεπερνάει το έτος

Αν και μερικά ζευγάρια ερωτευμένων μπορεί να μη συμφωνούν με αυτή την πληροφορία, εν τούτοις υπάρχουν σήμερα επιστημονικές αποδείξεις ότι  η διάρκεια του ρομαντικού έρωτα δεν ξεπερνάει το ένα έτος.

Ιταλοί ερευνητές του πανεπιστημίου της  Paviaστην Ιταλία βρήκαν ότι η έναρξη ενός εκρηκτικού έρωτα οφείλεται στην αύξηση των επιπέδων των νευροτροφινών . Οι νευροτροφίνες είναι πρωτεΐνες που παράγονται στον εγκέφαλο και συνδέονται με τη δημιουργία ευφορίας και εξάρτησης που γίνονται αισθητά στο ξεκίνημα μιας ερωτικής σχέσης.

Μελετώντας όμως τα επίπεδα των νευροτροφινών σε ερωτευμένους με βραχύχρονη και μακρόχρονη σχέση καθώς και σε άτομα χωρίς σχέση αποκαλύφθηκε ότι τα επίπεδα των νευροτροφινών ελαττώνονται με την πάροδο του χρόνου.

Οι μετρήσεις των νευροτροφινών  έγιναν σε δείγματα ορού αίματος ανδρών και γυναικών ηλικίας 18 έως 31 ετών.

Ερευνήθηκαν 58 άτομα που είχαν ξεκινήσει μια πρόσφατη σχέση  και τα αποτελέσματα των μετρήσεων των νευροτροφινών τους συγκρίθηκαν με τα επίπεδα των νευροτροφινών 58 προσώπων που που είχαν μακροχρόνια σχέση και 58 άτομα χωρίς σχέση.

Στα άτομα που μόλις είχαν ξεκινήσει τον έρωτά τους βρέθηκαν αυξημένες συγκεντρώσεις του αυξητικού νευρικού παράγοντα (ΝGF), που ευθύνεται  για την πρόκληση εφίδρωσης των παλαμών στους ερωτευμένους.

Από τα 39 άτομα που εξακολουθούσαν να βρίσκονται  με την ίδια σχέση  μετά από ένα χρόνο, τα επίπεδα του αυξητικού νευρικού παράγοντα (ΝGF) είχαν επανέλθει  στα φυσιολογικά επίπεδα.

Βεβαίως αυτό το εύρημα δεν σήμαινε ότι τα άτομα δεν ήσαν πλέον ερωτευμένα, . Απλώς δεν βρίσκονταν στην ίδια φάση, όπως του ‘‘οξέος έρωτα’’. Καθώς ο έρωτας γινόταν πιο σταθερός φαινόταν ότι είχε επέλθει το τέλος του ρομαντικού έρωτα και αυτό αποδόθηκε στην ελάττωση του  NGF.

Παρά το γεγονός ότι η τρέχουσα γνώση της νευροβιολογίας  για το ρομαντικό έρωτα παραμένει ανεπαρκής, εν τούτοις φαίνεται  από την παραπάνω μελέτη ότι για τις  αλλαγές της ψυχικής διάθεσης των ερωτευμένων που γίνεται εμφανής στα αρχικά στάδια του έρωτα μέχρι τη σταθεροποίησή και το τέλος του ευθύνονται βιοχημικοί μηχανισμοί, οι οποίοι πρέπει να διερευνηθούν περεταίρω.

Μακροχρόνιες  ψυχολογικές παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι ο ρομαντικός έρωτας ξεθωριάζει ή σβήνει με την πάροδο λίγων ετών και αν οι ψυχές είναι υγιαίνουσες γίνεται φιλία και φαίνεται ότι και γιαυτή την εξέλιξη παίζουν ρόλο ορισμένοι βιολογικοί παράγοντες.

Και ενώ, οι άνθρωποι είναι είδος που ζευγαρώνει, εν τούτοις υπάρχουν αμφιβολίες για το αν αυτή η ιδιότητα περιλαμβάνει ή όχι τη μονογαμικότητα, καθώς υπάρχουν διαφορετικές κοινωνίες με διαφορετικές πρακτικές σχέσεων και τάσεις.