REM sleep

Ο ύπνος REM (Rapid Eye Movement sleep) ή ο ύπνος της γρήγορης κίνησης των ματιών, είναι ένα από τα στάδια του κύκλου του ύπνου που χαρακτηρίζεται από γρήγορη κίνηση των ματιών κάτω από κλειστά βλέφαρα.

Τα θηλαστικά και τα πουλιά βιώνουν αυτό το συγκεκριμένο στάδιο ύπνου, το οποίο χαρακτηρίζεται από χαμηλό μυϊκό τόνο σε όλο το σώμα και μια τάση για ζωντανά όνειρα.

Ο ύπνος REM αρχίζει περίπου 90 λεπτά μετά τον ύπνο και επαναλαμβάνεται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, με μεγαλύτερα, πιο συχνά επεισόδια REM να συμβαίνουν, όσο πλησιάζει το πρωί.

 Ο ύπνος REM είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, την ενοποίηση της μνήμης (memory consolidation)  και τον συναισθηματικό έλεγχο.

Ο εγκέφαλος είναι ενεργός κατά τη διάρκεια του ύπνου REM και οι μορφές  των εγκεφαλικών κυμάτων (brain wave patterns)  κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι παρόμοιες με αυτές, που προκαλούνται κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης. Γι΄αυτό το λόγο ο ύπνος REM ονομάζεται «παράδοξος ύπνος».

Από την ανακάλυψη του ύπνου REM (Rapid Eye Movement) το 1953, έχουν προκύψει λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με τα στοιχεία για την προσαρμοστική του λειτουργία και τη σχέση του με τα όνειρα. Οι κινήσεις των ματιών που καταγράφονται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM δεν έχουν αναφερθεί με συνέπεια ότι αντικατοπτρίζουν τις κινήσεις των ματιών που προβλέπονται από αναφορές ονείρων.

Ωστόσο, τα στοιχεία σχετικά με την κίνηση των ματιών και τη σωματική κινητική έκφραση από ασθενείς με διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM (RBD) συνάδουν με τη συμπεριφορά του ονείρου.

Η υπόθεση ότι τα όνειρα συμβαίνουν μόνο στον ύπνο REM είναι εσφαλμένη, με πολυάριθμες αναφορές για όνειρα nonREM. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν ποιοτικές διαφορές μεταξύ των ονείρων REM και nonREM.

Πρώιμες μελέτες που πρότειναν έναν ζωτικό ρόλο για τον ύπνο REM στην ψυχολογική ευεξία διαψεύδονται από μελέτες μερικής ή πλήρους καταστολής του ύπνου REM που προκαλείται από φαρμακολογικούς λόγους.

Μελέτες ύπνου μεταξύ των ειδών δείχνουν ότι τα πρωτόγονα μονότρεμα θηλαστικά, ο πλατύπους και η έχιδνα, έχουν πολύ περισσότερο ύπνο REM από οποιαδήποτε άλλη ομοιοθερμική ομάδα, ενώ τα πουλιά έχουν πολύ λιγότερο ύπνο REM από οποιαδήποτε άλλη ομοιοθερμική ομάδα.

Οι ποσότητες ύπνου REM του ανθρώπου δεν είναι ασυνήθιστες, συσχετίζονται με τις διάρκειες ύπνου nonREM, αλλά δεν συσχετίζονται με τη νοημοσύνη. Σε όλες τις ομάδες ομοιοθερμικών, ο χρόνος ύπνου REM συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό και αντιστρόφως (r=-0,975, P=0,02) με τη μέση θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο ύπνος REM με ύπνο nonREM ρυθμίζει τη θερμοκρασία του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Τα κητώδη θηλαστικά (δελφίνια και φάλαινες) δεν έχουν ύπνο REM παρά τα πολύ μεγάλα μεγέθη του εγκεφάλου τους και τις εντυπωσιακές γνωστικές τους ικανότητες. Οι αναφορές για "καταστάσεις που μοιάζουν με ύπνο REM" σε αραχνίδια, κεφαλόποδα και προνύμφες ψαριών ζέβρα δεν διαθέτουν κρίσιμες ενδείξεις ότι οι παρατηρούμενες συμπεριφορές εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου και ότι οι συμπεριφορές είναι ομόλογες με τον ύπνο REM θηλαστικών[1].