Sideritis scardica

Η Σιδηρίτις ανήκει στην τάξη των χειλανθών, που περιλαμβάνει 45 είδη και είναι συγγενή με τα ελελίφασκα (φασκόμηλο).

Είναι φυτά ποώδη, φρυγανώδη και θαμνώδη, που ενδημούν στη Βαλκανική χερσόνησο. Στην Ελλάδα απαντώνται 12 είδη, από τα οποία τα κυριότερα είναι, ήτοι:

Σ. η διάτρητος ή τσάι βλάχικο (S. Perfoliata)  στην Πίνδο και τον Άθω.

Σ. η ευοϊκή ή τσάι από το Δέλφι (S.euboea).

Σ. η ραζέρειος (S. Roeseri) ή τσάι του Παρνασού ή του Βελουχιού.

Σ. Η συριακή ή κρητική (S. Syriacaή  cretica).

Σ. η τεḯοσμος (S. theezns) ή τσάι του Μαλεβού.

Οι έρευνες που έχουν γίνει σε καλλιέργειες κυττάρων και πειραματόζωα έδειξαν ότι το τσάι του βουνού, λαμβανόμενο από το στόμα  διαθέτει αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές,  γαστροπροστατευτικές  και αντικαρκινικές ιδιότητες, που εξαρτώνται από τη δοσολογία.

Η Σιδηρίτις καταναλώνεται παραδοσιακά ως τσάι του βουνού στα Βαλκάνια για την ενίσχυση του οργανισμού και τη βελτίωση της διάθεσης. Πολλές δημοσιεύσεις αναφέρουν ότι η Σιδηρίτις  ασκεί θετική επίδραση στο πεπτικό σύστημα, στην απώλεια βάρους και στην πρόληψη της αντίστασης στην ινσουλίνη. 

Επιπλέον, παρουσιάζει αντιοξειδωτική  και αντιφλεγμονώδη δράση και  θετική επίδραση των εκχυλισμάτων της  στη μνήμη και στις γενικές γνωστικές ικανότητες. 

Η πολυεπίπεδη θετική επίδραση στον οργανισμό φαίνεται να προέρχεται από την άφθονη εμφάνιση φαινολικών ενώσεων στα εκχυλίσματα της Σιδηρήτηδας. Ωστόσο, οι μηχανισμοί που διέπουν τη δράση τους απαιτούν προσεκτική συζήτηση και περαιτέρω έρευνα.

Στη Βαλκανική Χερσόνησο, στις περιοχές της ανατολικής Μεσογείου και σε γειτονικές περιοχές, τα είδη Sideritis χρησιμοποιούνται ως παραδοσιακό φάρμακο για την πρόληψη προβλημάτων που σχετίζονται με την ηλικία στους ηλικιωμένους. 

Αυτή η  παραδοσιακή γνώση σε ελεγχόμενα πειράματα, δοκιμάστηκαν  εκχυλίσματα δύο κοινώς χρησιμοποιούμενων ειδών Sideritis, Sideritis euboea και Sideritis scardica. Μελετήθηκαν  οι  επιδράσεις τους στη γνωστική λειτουργία σε διαγονιδιακά APP και ηλικιωμένα, μη διαγονιδιακά ποντίκια C57Bl/6. 

Επιπροσθέτως, Αξιολογήθηκαν ιστομορφολογικές και βιοχημικές αλλαγές που σχετίζονται με την εναπόθεση και τη θεραπεία του Αβ. Βρέθηκε ότι η καθημερινή από του στόματος θεραπεία με Sideritis spp. εκχυλίσματα ενίσχυσαν ιδιαίτερα τη γνωστική ικανότητα σε ηλικιωμένα, μη διαγονιδιακά ποντίκια καθώς και σε διαγονιδιακά ποντίκια ΑΡΡ, ένα αποτέλεσμα που ήταν ακόμη πιο έντονο όταν τα εκχυλίσματα και των δύο ειδών εφαρμόστηκαν σε συνδυασμό. 

Η θεραπεία μείωσε έντονα το φορτίο Αβ42 σε διαγονιδιακά ποντίκια ΑΡΡ, συνοδευόμενη από αυξημένη φαγοκυτταρική δραστηριότητα της μικρογλοίας και αυξημένη έκφραση της α-σεκρετάσης ADAM10. 

Επιπλέον, η θεραπεία μπόρεσε να διασώσει πλήρως την απώλεια νευρώνων διαγονιδιακών ποντικών ΑΡΡ σε φυσιολογικά επίπεδα, όπως φαίνεται σε μη διαγονιδιακούς μάρτυρες. Έχοντας κατά νου την παραδοσιακή γνώση, τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι η θεραπεία με τα εκχυλίσματα Sideritis spp.  μπορεί να είναι ισχυρά, και καλώς ανεκτά για τη θεραπεία της γνωστικής έκπτωσης των ηλικιωμένων και ιδιαίτερα των πασχόντων από τη νόσο τοπυ Αlzheimer, που αφορά το κύριο χαρακτηριστικό της το β αμυλοειδές και τη γνωσιακή έκπτωση.