betaine

H μπεταΐνη είναι μεταβολίτης της χολίνης. Αποτελεί συστατικό των παντζαριών που εξομαλύνει την έκκριση των εκκρίσεων του στομάχου. Η μπεταΐνη αυξάνει τα επίπεδα του γαστρικού οξέος, αν είναι ανέπαφη και δρα ως αντιόξινο, αν παράγεται σε υπερβολικές ποσότητες. Το παντζάρι μεταξύ των άλλων περιέχει και τα αντιοξειδωτικά βουλγαξανθίνη, μπεταλαΐνη, μπετακυανίνη, που το κύριο συστατικό της είναι η μπετανίνη και προάγουν την παραγωγή της γλουταθειόνης, η οποία δρα ως αποτοξινωτικό του ήπατος. Το ερυθροκυανό χρώμα των παντζαριών οφείλεται στη χρωστική μπεταλαΐνη. 

Η μπεταΐνη είναι ένα αλκαλοειδές με γλυκιάγεύση, πουσυνήθως λαμβάνεται από τις ρίζες των πατζαριών ή συντίθεται από τη γλυκίνη. Χρησιμοποιείται στην ιατρική για την αντιμετώπιση της μυικής εκφύλισης ενώ ερευνάται η δράση της και ως αντικαρκινική ουσία

Η μπεταΐνη  είναι το υπόστρωμα επί του οποίου δρά η ειδική για το ήπαρ -νεφρούς μεθυλτρανφεράση μπεταΐνης-ομοκυστεΐνης   [liver- and kidney-specific betaine-homocysteine (Hcy) methyltransferase (BHMT)], που αποτελεί εναλλακτικό τρόπο επαναμεθυλίωσης της ομοκυστείνης. H παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων ομοκυστεΐνης   στον ορό προκαλεί ελάττωση των συγκεντρώσεων της μπεταΐνης [1].

Οι έρευνες έδειξαν ότι η μπεταΐνη σε χαμηλές συγκεντρώσεις  μπορεί να προάγει  τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων του  τραχήλου της μήτρας,  in vitro. Απεναντίας οι υψηλές συγκεντρώσεις της μπεταΐνης μπορούν να ανακόψουν σημαντικά την κυτταρική ανάπτυξη και μετανάστευση και να προκαλέσουν απόπτωση των κυττάρων  μέσω της σηματοδότησης της κασπάσης 3 και να προάγει περαιτέρω την νέκρωση. Η μπεταΐνη λοιπόν επιδεικνύει ογκοκτόνο αποτέλεσμα και δρα ως τροποποιητής  της βιολογικής απόκρισης στη θεραπεία του καρκίνου, προκαλώντας απόπτωση και ανακοπή της ζωής του κυτταρικού κύκλου  με δοσοεξαρτώμενο και χρονοεξαρτώμενο τρόπο [2].

Η μπεταΐνη προστατεύει τα κύτταρα από το περιβαλλοντικό στρες και ενεργεί ως μεθυλιοδότης  σε διάφορες βιοχημικές οδούς. Περιορίζει τον κίνδυνο πρόκλησης καρδιοκυκλοφορικής νόσου και προστατεύει τα ηπατικά κύτταρα  από τη βλάβη λόγω δράσης του οινοπνεύματος, αλλά και από τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα.

Η προθεραπεία με μπεταΐνη προστατεύει τα κύτταρα που εκτίθενται σε τοξίνες, όπως η ροτενόνη, χλωροφόρμιο και  LiCl.

Επιπλέον έχει υποστηριχτεί ότι η μπεταΐνη μπορεί να καταστείλει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων τόσο in vivo, όσο και in vitro.

Συμπλέγματα μεταφορικής αλυσίδας μιτοχονδριακού ηλεκτρονίου  δημιουργούν το ηλεκτρικό δυναμικό της μιτοχονδριακής μεμβράνης, το οποίο είναι απαραίτητο  για την παραγωγή της κυτταρικής ενέργειας, δηλαδή του  ATP. Σε πολλές ανθρώπινες παθολογικές καταστάσεις,  όπως το γήρας, ο καρκίνος και οι νευροεκφυλιστικές νόσοι  έχει βρεθεί ότι υπάρχει περιορισμένη μιτοχονδριακή αναπνοή και ενεργειακή κατάσταση.

Έχει αποδειχτεί ότι η χορήγηση μπεταΐνης οδηγεί σε αυξορρύθμιση  της μιτοχονδριακής αναπνοής και της δραστηριότητας της οξειδάσης του κυτοχρώματος  στα κύτταρα Η2.35, αυξάνει το μιτοχνδριακό ηλεκτρικό δυναμικό και ενισχύει τα επίπεδα της κυτταρρικής ενέργειας. Τα αντιπολλαπλασιαστικά αποτελέσματα της μπεταΐνης στα καρκινικά κύτταρα θα μπορούσαν να αποδοθούν στην ενίσχυση της μιτοχονδριακής λειτουργίας, που συμβάλλει στην αναστροφή του φαινομένου του   Warburg [3].

Η μπεταΐνη είναι σημαντικό διατροφικό στοιχείο που λαμβάνεται  από διάφορα τρόφιμα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην πρόληψη νόσων, ενώ είναι υποψήφια ουσία για την πρόληψη της φλεγμονής που σχετίζεται με την καρκινογένεση του παχέος εντέρου [4].