sarcopenia

Σαρκοπενία είναι η προοδευτική και γενικευμένη απώλεια σκελετικής μυϊκής μάζας και δύναμης/λειτουργίας, η οποία σχετίζεται με τη γήρανση και  αυξάνει τον κίνδυνο μιας μεγάλης σειράς δυσμενών εκβάσεων για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων των πτώσεων στο έδαφος, της νοσηρότητας, της απώλειας ανεξαρτησίας, της αναπηρίας και της θνησιμότητας.

Παρά το γεγονός ότι το 2010, η Ευρωπαϊκή Ομάδα Εργασίας για τη Σαρκοπενία στους Ηλικιωμένους (EWGSOP) δημοσίευσε έναν ορισμό της σαρκοπενίας, εν τούτοις το 2018 δημοσιεύτηκε αναθεώρηση των κατευθυντήριων οδηγιών  για τη σαρκοπενία, διότι έκρινε απαραίτητη μια ενημέρωση, που  να αντικατοπτρίζει τα επιστημονικά δεδομένα που έχουν συσσωρευτεί από τότε.

Η σαρκοπενία αναγνωρίζεται πλέον επίσημα ως μυϊκή νόσος με κωδικό διάγνωσης ICD-10-MC που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη οικονομική χρέωση της περίθαλψης σε ορισμένες χώρες[1, 2].

Σήμερα τονίζεται από την  EWGSOP2  ότι οι ιατροί έχουν συνεχώς αυξανόμενες δυνατότητες για την πρόληψη, την καθυστέρηση, τη θεραπεία και μερικές φορές ακόμη και την αναστροφή της σαρκοπενίας μέσω πρώιμων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων.

Διαφορά της σαρκοπενίας από την καχεξία

Το εξέχον κλινικό χαρακτηριστικό της καχεξίας είναι η απώλεια βάρους στους ενήλικες. Έχουν προταθεί διαφορετικές διαγνώσεις   της σαρκοπενίας.  Η αιτία  πίσω από την απώλεια μυϊκής μάζας (είτε καχεξία είτε σαρκοπενία) μπορεί, ωστόσο, να είναι δυσδιάκριτη στην κλινική πράξη. Επομένως, νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις, μόνες ή σε συνδυασμό, θα μπορούσαν να στοχεύουν και στις δύο καταστάσεις[3].

Το 2018, η Ευρωπαϊκή Ομάδα Εργασίας για τη Σαρκοπενία σε Ηλικιωμένους συνεδρίασε για να ενημερώσει τον αρχικό ορισμό της σαρκοπενίας: Εισήχθησαν νέες επιστημονικές και κλινικές γνώσεις για να τονιστεί η σημασία της απώλειας μυϊκής δύναμης ως κύριος δείκτης πιθανής σαρκοπενίας. Επιπλέον, ο σκελετικός μυς δεν είναι μόνο το όργανο που σχετίζεται με την κινητικότητα, αλλά αναγνωρίζεται και ως δευτερεύον εκκριτικό όργανο, με ενδοκρινικές λειτουργίες να επηρεάζουν πολλά συστήματα και να διατηρούν την υγεία [4].

Διαφορά της αδυναμίας (frailty) και σαρκοπενίας

Η γήρανση χαρακτηρίζεται από τον καταβολισμό των μυών που οδηγεί σε σαρκοπενία και αδυναμία (frailty). Πρόκειται για δύο γηριατρικά σύνδρομα με μερικώς επικαλυπτόμενους φαινοτύπους.

Η πρωτοπαθής σαρκοπενία, δηλαδή η απώλεια μυϊκής μάζας και λειτουργίας που σχετίζεται μόνο με τη γήρανση, συνήθως προηγείται της αδυναμίας.

Έτσι η ευρωστία, μέσω της σαρκοπενίας, μετατρέπεται σε  αδυναμία και αυτή οδηγεί στην αναπηρία, καταλήγοντας  τελικά σε ένα θανατηφόρο αποτέλεσμα. Η αδυναμία (που ορίζεται σύμφωνα με το μοντέλο φαινοτύπου) περιλαμβάνει καταστάσεις όπως εξάντληση, εξασθένιση και βραδύτητα κινήσεων,  ενώ η σαρκοπενία, που συνδυάζει τη μείωση της μυικής μάζας  και μυικής λειτουργίας  εστιάζεται πιο αυστηρά στους μύες. 

Η αδυναμία σχετίζεται με την ηλικία, ενώ η σαρκοπενία σχετίζεται επίσης με ασθένειες, ασιτία  και αχρησία. Γενικά, τα κριτήρια για τις δύο καταστάσεις αλληλεπικαλύπτονται, αλλά η αδυναμία απαιτεί απώλεια βάρους, ενώ η σαρκοπενία απαιτεί απώλεια μυών. Τόσο η ταχύτητα βηματισμού, όσο και η δύναμη λαβής του χεριού προτείνονται να χρησιμοποιηθούν ως διαγνωστικά μέτρα για τις δύο καταστάσεις, καθώς η μυϊκή λειτουργία είναι ζωτικής σημασίας για οποιοδήποτε από τα δύο σύνδρομα. 

Προτείνεται ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος ευθραυστότητας θα πρέπει να αποτελεί μέρος της συνολικής γηριατρικής αξιολόγησης που ξεκινά με τη μέτρηση της ικανότητας βάδισης και συμπληρώνεται με τη λήψη ιστορικού κόπωσης και χαμηλής δραστηριότητας. Για νεότερους ενήλικες (δηλαδή <70 ετών), ο έλεγχος σαρκοπενίας θα μπορούσε πρώτα να καταγράψει την ταχύτητα βάδισης ή τη δύναμη λαβής του χεριού και στη συνέχεια μετρήσεις της σύστασης του σώματος. 

Η απαντήσεις σε απλά ερωτηματολόγια είναι εφικτές  εναλλακτικές κλινικές μέθοδοι διάγνωσης. Η θεραπεία της αδυναμίας και της σαρκοπενίας αλληλεπικαλύπτονται, δηλαδή παρέχουν επαρκή συμπληρώματα πρωτεΐνης και βιταμίνης D και ενθαρρύνουν την άσκηση με αντίσταση[5].