thapsigargin

Η θαψιγαργίνη είναι ένα τερπενοειδές, (sesquiterpene lactone of guaianolide type) που αποτελεί το κύριο συστατικό της ρίζας  του φυτού Θαψία η γαργανική Thapsia garganica]. Το φυτό αυτό αφθονεί στις χώρες τις Μεσογείου, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας και έχει περιγραφεί από τον Ιπποκράτη  και το Θεόφραστο η ερεθιστική δράση του στο δέρμα και η θανατηφόρος δράση του στα ζώα, όταν το καταναλώσουν σε μεγάλες ποσότητες.

Η θαψιγαργίνη είναι ένας εκλεκτικός αναστολέας της Ca2+-ATPάσης του σαρκο-ενδοπλασματικού δικτύου [sarco-endoplasmic reticulum Ca2+-ATPase (SERCA)], που προκαλεί ταχεία αύξηση των συγκεντρώσεων του ενδοκυτταρίου ασβεστίου  [Ca2+] [1]. 

Αρχικά η θαψιγαργίνη απομονώθηκε από τις ρίζες του φυτού της οικογένειας των σκιαδανθών  Thapsia garganica, προκειμένου να χαρακτηριστούν οι δερματοερεθιστικές δράσεις τηςΣτη συνέχεια μελετήθηκε η βιολογική δράση της και βρέθηκε ότι η παρατεταμένη αναστολή της δρ5άσης της  Ca2+-ATPάσης του σαρκο-ενδοπλασματικού δικτύου  προκαλεί κατάρρευση της ομοιόστασης του ασβεστίου και τελικά απόπτωση. Η σύζευξη της θαψιγαργίνης  με πεπτίδια που αποτελούν υπόστρωμα του προστατικού ειδικού αντιγόνου (PSA)και  του ειδικού αντιγόνου της προστατικής μεμβράνης [prostate specific membrane antigen (PSMA)] την κατέστησε προφάρμακο που στοχεύει κατά των καρκινικών κυττάρων του προστάτη και του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος [2].

Λόγω της ισχυρής ανταγωνιστικής δράσης της θαψιγαργίνης προς την Ca2+-ATPάση του σαρκο-ενδοπλασματικού δικτύου και ερευνάται ως αντικαρκινικό φάρμακο κατά του καρκίνου του προστάτη (κλινικές μελέτες φάσης ΙΙ) [1].